Często mówimy o walce z nowotworem.
Walka zaś kojarzy się nam z wojną.
Wojny nie są niczym nowe, towarzyszą nam od początku świata.
Wojny to lata doświadczeń dobrych i złych strategii
Dlatego warto się zastanowić, co może działać, a co nie, by wybrać odpowiednią strategię.
Nie trzeba być na froncie wojennym, by zauważyć pewne zależności.
Do tej pory postało tysiące filmów dokumentalnych, książek, a nawet gier.
Nawet grając w gry strategiczne np. StarCraft – wiele można się nauczyć.
Wszędzie pojawia się ten sam schemat: są twoje oddziały i odziały wroga.
Przy okazji przejrzyj:
Ops nie znaleziono artykułuhttp://www.starthere.pl/osi%C4%85gni%C4%99cia-wojny-z-rakiem/
Jeśli dana strategia nie daje oczekiwanych rezultatów, pora ją zmienić.
robisz wszystko by wygrać!
Słowem kluczem jest tu „wszystko”.
W medycynie istnieje wiele różnych metod, które mogą pomóc.
Dlatego decyzja o chemioterapii/operacji/radioterapii jako jedynej formie leczenia.
Może być bardziej niż naiwne zwłaszcza gdy spojrzysz na statystyki rzędu kilku procent skuteczności!!
Zaczynamy.
Czym dysponujesz?
Tak samo jest w naszym organizmie.
Posiadasz swoje wojsko – układ odpornościowy (immunologiczny).
Potrafi on walczyć ze wszystkim, co uzna za wroga:
- bakterie,
- wirusy,
- grzyby,
- uszkodzone komórki,
- … a nawet komórki nowotworowe! (zwłaszcza komórki NK (Natural Killer)).
Schemat walki
Rozpoznanie – ciekawość – może być niebezpieczna
Nie strzelamy do nieoznaczonego celu!
Dlatego wysyła się zwiadowcę, który sprawdzi czy faktycznie mamy do czynienia z wrogiem.
gdyzostaniezauważonamoże rozpocząć to konflikt.
W praktyce:
By określić czy guzek jest nowotworem, poprzez nakłucie pobiera się z niego próbkę (biopsja).
Niby nic wielkiego, jednak jeśli do tej pory nowotwór był zamknięty, a teraz pojawiła się dziura, to ’złe’ komórki mogą się wydostać, rozpoczynając tak zwane przerzuty (metastaza).
Dokładniej komórki nowotworowe mogą mieć specjalne enzymy które rozpuszczają kolagen (do niszczenia murów) – dzięki czemu łatwiej im podróżować. Nakłucie może oderwać komórki i uwolnić je do krwioobiegu (dalej mogą założyć swoje kolonie).
Potrzebne wsparcie?
Gdy jednostek wroga, jest za dużo, to twoja armia może sobie nie poradzić – bez zewnętrznej pomocy.
Gdy masz odpowiednią armię z zaopatrzeniem, to poradzisz sobie samemu.
Dlatego od wieków powstają różne umowy, tak, że w razie ataku można liczyć na wsparcie.
Jednym ze współczesnych przykładów jest NATO (Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego).
Jednak skąd wiadomo czy armia sobie poradzi?
Interwencja z zewnątrz.
Pamiętaj, jednak, że:
zawsze ktoś przeżyjeto nie koniec walki
Wygrać bitwę a wojnę to nie to samo.
W grach możesz przeprowadzić udany atak i wyeliminować wroga, kosztem swoich jednostek.
Koszt może być czasem naprawdę duży. W obliczu możliwego uszkodzenia szpiku kostnego (neutropenia) – wypadanie włosów przy chemioterapii to tylko drobnostka.
Wygrana to wygrana, jednak czy na pewno?
Czasem, tak.
Czasem jednak okazuje się że pojawia się kolejna fala (pojawia się wróg – nie wiadomo skąd).
A ty niestety nie masz się już czym bronić.
Możesz jedynie obserwować rozwój sytuacji, czekając na koniec.
Gra się kończy, przegrałaś/przegrałeś.
Poznaj słabości i potrzeby wroga
Każdy musi jeść
Komórki nowotworowe to komórki beztlenowe. To znaczy, by uzyskać tą samą ilość energii potrzebują dużo więcej glukozy.
Dlatego by przetrwać – specjalnie doprowadzają sobie dodatkowe naczynia krwionośne (by mieć dostęp do większej ilości cukru). Ten proces nazywamy angiogenezą. Dodatkowe naczynia zapewniają więcej pożywienia i nowotwór może rosnąć!
Gdy wstrzymasz dostawy do oblężonego miasta, w pewnym momencie w zamku skończą się zasoby. A ty zdobędziesz zamek.
Jeśli wstrzymasz dostawy cukru, to również i nasze komórki nie będą miały co jeść.
Jednak czy na pewno?
W odróżnieniu od komórek nowotworowych, komórki naszego ciała, potrafią pozyskiwać energię w inny sposób niż tylko z glukozy (w przeciwieństwie do komórek nowotworowych).
Lody, słodycze choć słodkie, to bardziej pomagają twojemu przeciwnikowi niż tobie!
On musi mieć cukier – ty nie.
Dawanie słodyczy osobie z nowotworem powinno być karane 🙂
Logistyka – Transport
Wojnę wygrywa się logistyką.
W czym może pomóc czołg bez paliwa i amunicji?
Dlatego na wojnie bardzo ważna jest logistyka – by odpowiednie zasoby znalazły się w odpowiednim miejscu.
Jak już wiesz komórki nowotworowe tworzą dodatkowe naczynia krwionośne, by zapewnić sobie odpowiednie zasoby.
Ty już posiadasz w pełni funkcjonalną infrastrukturę potrzebną na twoje potrzeby.
Dlatego jednym z elementów walki – powinno polegać na hamowaniu angiogenezy (czyli procesie tworzenia naczyń krwionośnych).
Jednym z elementów wojny, to utrudnianie transportu (dlatego czasem wysadzało się mosty)
Rozpoznanie
Diagnoza nowotworu przypomina obserwację ziemi z satelity
Dopiero gdy nowotwór stanie się odpowiedni duży – to może zostać zaobserwowany z zewnątrz.
Diagnoza przypomina obserwację z satelity. Tylko naprawdę duże odziały wroga są widoczne z tak dużej odległości.
Podobnie jak przygotowanie infrastruktury wojskowej trwa wiele lat, tak samo rozwój nowotworu trwa wiele lat.
Przerzuty (metastaza)
Nowotwór (wróg) z reguły nie jest groźny dopóki siedzi u siebie (ale warto obserwować jego poczynania).
Gdy wróg przekracza swoje granice i wkracza na terytorium innych krajów, to może być gorąco.
Może to być drobny epizod, a może się skończyć wojną światową, jak w przypadku ataku Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku – tak zaczęła się II wojna światowa.
źródło zdjęcia: zdjęcie mapy google
By zapobiec inwazji, musisz wiedzieć jak wróg się rozprzestrzenia?
Jakie są słabe punkty twoich zabezpieczeń? Którędy może się dostać?
Jak mu utrudnić? Uniemożliwić penetrację?
Istnieje wiele sposobów, które ograniczają możliwość wniknięcia wroga na twoje terytorium.
Mogą to być działka przeciwlotnicze, mogą to być zabezpieczenia granic – wzmocnienie/uszczelnienie ścian.
Cel
W czasie wojny nie chodzi tylko o zniszczenia!
Ważne jest co zostanie zniszczone. Czy zostaną zniszczone tylko oddziały wroga, czy też twoje.
Dlatego tak ważna jest selektywność.
Tak, by przeprowadzając atak, unicestwić wroga nie tracąc przy tym swoich.
Dlaczego twoje wojsko nie daje rady?
Brak wojska
Bez wojska lub odpowiednich jednostek nie ma kto walczyć.
Dla kontrastu, parada Chińskiej armii.
Złe warunki
Poprzez złe warunki twoje wojsko może być niedożywione.
Niedożywione oddział nie ma siły, zatem nie ma siły również walczyć!
Brak zaopatrzenia. By prowadzić działania wojenne wojsko musi być odpowiednio wyposażone.
Można być otyłym i jednocześnie niedożywionym.
Prawo minimum Liebiga – jedno z podstawowych praw ekologii klasycznej, mówiące, że czynnik, którego jest najmniej (jest w minimum) działa ograniczająco na organizm, bądź całą populację.
Wizualizacja prawa minimum Liebiga.
Dobrze by żołnierze posiadali kamizelki kuloodporne i hełmy.
Jeśli kula przypadkiem ich trafi – przeżyją i mogą walczyć dalej.
W naszym organizmie: komórki układu odpornościowego strzelają kulami – z tak zwanymi wolnymi rodnikami – które skutecznie niszczą struktury. Jednak same muszą być odpowiednio zabezpieczone – do tego potrzebne są przeciwutleniacze.
W obrazowy sposób zrozumiesz czym są wolne rodniki a czym przeciwutleniacze. Dowiesz się jaką pełnią rolę w organizmie (i nie tylko). Czy wolne rodniki są złe a przeciwutleniacze dobre? Dowiesz się, że antyoksydanty się różnią (np. że jedne rozpuszczają się w tłuszczach a inne w wodzie). Woda z tłuszczem się nie miesza, zatem mogą działać w innych miejscach (np. w błonie komórkowej vs cytoplazmie – wnętrze komórki). Będziesz mógł/mogła przeprowadzić mały eksperyment w domowym zaciszu.
Inwazja – za dużo pracy – obciążenie
Może się zdarzyć, że twój organizm jest bardzo obciążony walką np. z infekcjami, grzybicą, pasożytami, tak, że nie ma czasu/siły walczyć z nowotworem.
Kamuflaż, Dezinformacja
Wróg jest, ale wojsko nie wie kogo ma atakować. Wróg wygląda tak jak twoje odziały. Nie wiadomo kogo atakować.
Wróg może skutecznie się ukrywać.
Nie jeden wróg znalazł sposób by skutecznie ukryć się i zarazem bronić.
Dla przykładu Candida albicans (infekcje grzybicze), potrafi wytworzyć tzw biofilm.
Formowanie się matrycy biofilmu ma na celu ochronę mikroorganizmów (tworzących biofilm) przed degradacyjną działalnością czynników środowiskowych, w tym na działanie antybiotyków. Biofilm ma udział w patogenezie chorób przewlekłych, zwłaszcza zakażeń towarzyszących stosowaniu cewników, drenów, zakładaniu implantów. Stanowi poważny problem w zakażeniach wewnątrzszpitalnych. Złożona struktura biofilmu i odmienne cechy fizjologiczne drobnoustrojów go tworzących, tłumaczą po części ich wysoką oporność na działanie różnych czynników bakteriobójczych, w tym oporność na antybiotyki.
Każda nasza komórka na swojej powierzchni posiada pewne cukry (struktury). Komórki naszego układu odpornościowego, sprawdzają, czy cukry 'są nasze – czy nie’. Jedne cukry oznaczają np. grupę krwi 0, inne A, B, AB.
Wzory chemiczne cukrów dla grupy krwi 0, A, B
źródło: Carolyn Bertozzi: What the sugar coating on your cells is trying to tell you
W błonie komórek nowotworowych jest więcej kwasu sjalowego, tworzą gęste struktury. Przez co komórki układu odpornościowego myślą że wszystko jest OK i nie atakują komórki nowotworowej.
źródło: Carolyn Bertozzi: What the sugar coating on your cells is trying to tell you
Plan i strategia
Zawsze należy dbać o swoją armie, gdy dostrzeżesz wroga, to może być już za późno.
Jednak mając dobry plan, można naprawdę dużo ugrać.
Zawsze zależy nam na dobrze działającym układzie immunologicznym.
Wiadomo, że nowotwór (gigantyczne oddziały wroga)
Ważny jest plan i strategia.
Do przemyślenia
Czy chemioterapia wzmacnia twój układ odpornościowy czy wręcz przeciwnie?
