Prawda
Prawda jest taka, że aktualnie prawdopodobnie posiadasz zdanie na ten temat i szukasz potwierdzenia.
Potwierdzenie można znaleźć wszędzie. Nawet w biblii można znaleźć informację, że Bóg nie istnieje (wyrwane z kontekstu, ale jest).
„Nie ma Boga”
Biblia Tysiąclecia, Ps. 14:1
Na marginesie: z logicznego (matematycznego) punktu widzenia, nie możliwe jest udowodnienie, że Bóg nie istnieje. Zatem spory zawsze będą istniały.
A prawda zależy przede wszystkim od źródeł / autorytetów z których czerpiesz wiedzę
Czasem obie strony mają swoją rację.
Argumenty
Uważnie słuchaj argumentów.
Często nawet SOLIDNY kontrargument, nie uwzględnia pewnych aspektów.
Zatem nie można powiedzieć, że argument został obalony!
Szukaj solidnych argumentów! Żądaj ich poparcia.
Gdy ktoś mówi:
- „Amerykańscy naukowcy” – jacy?
- „badania” – jakie?
- ..
To, że „wszyscy” tak robią, to nie znaczy, że to dobrze (może tak być choć nie musi).
Niestety często argumentacja przypomina konwersację z filmu Idiokracja
– Używajmy Brando, ponieważ zawiera elektrolity.
– Czym wiecie czym w ogóle są elektrolity?
– To jest to – co używają do produkcji Brando.
– Ale dlaczego używają tego do produkcji Brando
– Ponieważ Brando zawiera elektrolityTekst mniej-więcej z filmu Idiokracja
Scena: „Brando zawiera elektrolity” z filmu Idiokracja (fragment po angielsku).
Z taką argumentacją mamy doczynienia gdy mówimy o 'religii’ – wierze w nasze przekonania.
Religia – wiara
Z psychologicznego punktu widzenia, szukamy potwierdzenia w naszych przekonaniach.
Co ciekawe, wiele decyzji podejmujemy zanim jeszcze o tym pomyślimy. Gdy już pomyślimy (świadomie), że podejmujemy decyzję, to próbujemy zracjonalizować naszą decyzję.
W większości przypadków mamy do czynienia z religią.
Wiele osób wierzy w szczepionki (szczepionkowcy) – w ich korzystny wpływ na nasze zdrowie.
Wiele osób, zaś wierzy, że korzyści ze szczepionek są niższe niż możliwe skutku uboczne (antyszczepionkowcy).
Niestety nawet naukowe podejście wiąże się z wiarą, ponieważ nauka jest pełna dogmatów, założeń i teorii.
Wiara w naukę to też wiara.
Nieraz różne kultury, nauki, wierzenia mówią o tym samym używając po prostu innych słów innych metod.
Czasem to wiara w tego samego Boga. Tylko wyznawcy uznają inne źródła prawdy czy innego mesjasza.
Dotyczy to wielu nauk, tak ścisłych jak mogło by się wydawać np. fizyki. Czy bardziej 'elastycznych’ jak biologia i medycyna.
Dogmat
– twierdzenie przyjęte bezkrytycznie za pewne bez względu na brak stwierdzenia jego prawdziwości
Każdy ma prawo wierzyć w co innego (fantastycznym przykładem są Indie).
Warto wymienić się poglądami (merytoryka), ale kłótnia nie ma sensu (emocjonalne).
Kłótni, nikt nie wygrywa – obie strony tracą.
Błędy poznawcze
Cokolwiek uważasz zawsze możesz być w błędzie ponieważ bardzo łatwo można popełnić tak zwany błąd poznawczy.
Niezależnie czy jesteś szczepionkowcem czy antyszczepionkowcem.
Błąd poznawczy – w poznaniu społecznym ogólne określenie wzorca nieracjonalnego spostrzegania rzeczywistości, mającego wpływ na ludzkie postawy, emocje, rozumowanie lub zachowania (działania).
Naturalnie szukamy potwierdzenia naszych przekonań.
Zwróć uwagę, że np. z każdym lajkiem na FB, w przyszłości będziemy dostawać więcej informacji zgodnych z naszym przekonaniem. Do tego dążą duże firmy, ponieważ wtedy czujemy się dobrze.
Dodatkowo naturalnie stajemy się ślepi na rzeczy niezgodne z naszą rzeczywistością.
Dlatego analizując dowolny temat zwróć uwagę na argumenty drugiej strony.
Postaw się w sytuacji drugiej strony i szukaj argumentów.
Wyróżnia się wiele typów błędów poznawczych (aż trudno je wymienić):
- Efekt autorytetu
- Efekt czystej ekspozycji
- Efekt izolacji
- Efekt kontrastu
- Efekt niepotrzebnych informacji
- Efekt Pollyanny
- Efekt pominięcia
- Efekt posiadania
- Efekt potwierdzenia
- Efekt przywiązania
- Efekt pseudopewności
- Efekt skupienia
- Efekt statusu quo
- Efekt ślepej plamki
- Efekt wspierania decyzji
- Efekt wyniku
- Efekt wyświadczonej przysługi
- Efekt wiarygodności
- Efekt zaprzeczania
- Efekt zerowego ryzyka
- Hiperboliczne obniżenie wartości
- Ignorowanie prawdopodobieństwa
- Iluzja wstrząsu
- Niechęć do straty
- Racjonalizacja zakupu
- Selektywna percepcja
- Skrzywienie zawodowe
- Zasada podczepienia
- Złudzenie kontroli
- Złudzenie planowania
- Błąd koniunkcji
- Efekt antropiczny
- Efekt nadrzędności przekonań
- Efekt obserwatora
- Efekt pewności wstecznej
- Efekt polaryzacji
- Efekt przekonania
- Efekt skupienia uwagi
- Efekt subaddytywności
- Heurystyka dostępności
- Heurystyka zakotwiczenia
- Iluzja grupowania
- Paradoks hazardzisty
- Pozytywna retrospekcja
- Zaniedbywanie miarodajności
- Zasada szczyt-koniec
Zerknij: Lista błędów poznawczych (wikipedia)
Moja stronniczość w niektórych tematach (faworyzowanie argumentów jednej ze stron) również może wynikać z błędów poznawczych! 🙂
Pułapka autorytetów
Ludzie wykazują tendencję do pełnego zaufania autorytetom.
Wyłącza się wtedy myślenie, a osoba ślepi powtarza zdanie/wykonuje czynności sugerowane przez autorytet.
Z pewnością nie zdajesz sobie sprawy jak autorytety mogą mieć wpływ na twoje decyzje.
Co ciekawsze, do zbudowania autorytetu nieraz naprawdę niewiele jest potrzebne.
Czasem wystarczy np. ubranie (lekarz, policjant), byśmy zaczęli podejmować zgodnie z sugestią autorytetu.
Jednym z najbardziej szokujących eksperymentów psychologicznych, to eksperyment Milgrama.
W skrócie, dwie osoby zgłaszały się do eksperymentu. Jedna z nich zostawała uczniem, druga nauczycielem.
Uczeń miał nauczyć się par wyrazów, a nauczyciel sprawdzać. Gdy uczeń nie był w stanie przypomnieć zwrotu, nauczyciel miał wymierzyć karę w postaci impulsu elektrycznego (z każdym błędem silniejszego).
Uczeń znajdywał się w innym pokoju (był podstawiony). A nauczyciel z każdym błędem wymierzał karę. Większość osób kontynuowała eksperyment wymierzając coraz większe kary, mimo krzyków, proszenia by przestać, błagania by przestać ze względu na problemy z sercem, czy nawet sytuacje gdy uczeń przestał się już odzywać. Nauczyciele chcieli przestać, jednak autorytet nakazywał by kontynuować!
W tak opisanym eksperymencie najsilniejszy szok zaaplikowało uczniowi 65% badanych. Nikt nie wycofał się, gdy ofiara wyraźnie o to prosiła, ani wtedy gdy zaczęła wołać o pomoc, nawet wtedy gdy wydawała okrzyki pełne bólu. 80% uczestników kontynuowało wstrząsy mimo tego, że uczeń wspominał, że ma kłopoty z sercem i krzyczał „Pozwólcie mi stąd wyjść!” (300 V).
Siła wstrząsu Osoby przerywające badanie Napięcie Od „słaby”, do „intensywny wstrząs” 0 15-285 V „Bardzo silny wstrząs” 5 osób 300 V „Niezwykle silny wstrząs” 4 osoby 315 V „Niezwykle silny wstrząs” 2 osoby 330 V „Niezwykle silny wstrząs” 1 osoba 345 V „Niezwykle silny wstrząs” 1 osoba 360 V „Niebezpieczeństwo: poważny wstrząs” 1 osoba 375 V XXX (435-450 V) 26 osób 450 V Osoby, które doszły do końca skali były gotowe kontynuować eksperyment, gdy badacz decydował o jego zakończeniu.
Nie spodziewano się tak wysokiego odsetka całkowicie ulegających osób. Wyniki nie zmieniały się ze względu na wiek uczestników, nie odgrywała roli także płeć (kobiety i mężczyźni ulegali w ten sam sposób) ani narodowość.
Tak samo w wielu badaniach pielęgniarki były w stanie podać np. śmiertelne dawki leków tylko dlatego bo powiedział to autorytet.
